Plagiaat betekent dat je teksten, ideeën of gedachten van iemand anders overneemt zonder de juiste bronvermelding. Dit kan zowel bewust als onbewust gebeuren. Gelukkig zijn er verschillende manieren om plagiaat te voorkomen. Denk aan bronvermelding of het gebruik van een plagiaatscanner. Hiermee zie je waar jouw tekst mogelijk overeenkomsten heeft met bestaande content. In dit artikel leer je alles over de aard van plagiaat, hoe je het voorkomt en hoe technologie zoals ChatGPT hierbij een rol speelt.

Wat is plagiaat?

Plagiaat betekent dat je andermans werk overneemt in je eigen paper, essay of scriptie en doet alsof het jouw werk is. Vaak worden schoolopdrachten gecheckt door plagiaatscanners zoals Ephorus en Turnitin. Veel hogescholen en universiteiten gebruiken deze tools om jouw werk te vergelijken met andere bestaande teksten, zowel uit interne databases als van het internet. Zo’n scanner toont waar jouw tekst overlapt met andere werken.

Plagiaat is ook een inbreuk op het auteursrecht, omdat de oorspronkelijke auteur automatisch beschermd is onder dit recht. Iedereen die schrijft of creëert is juridisch eigenaar van zijn of haar werk. Lees ook: Plagiaat verwijderen: wat je moet weten als student in het AI-tijdperk.

Wanneer is iets plagiaat?

Er is een aantal vormen van plagiaat dat door plagiaatscanners opgespoord kan worden in de plagiaatcontrole. Maar hoe kun je plagiaat omzeilen? De volgende voorbeelden tonen aan waar de grens tussen een citaat en plagiaat ligt.

• Het letterlijk overnemen van werk van iemand anders zonder bronvermelding en aanhalingstekens.

• Teksten parafraseren of samenvatten zonder de juiste bronvermelding.

• Het parafraseren van een idee dat oorspronkelijk van een ander komt en dit uit te geven als je eigen werk.

• Het inleveren van hetzelfde paper voor meerdere vakken.

• Het herformuleren van verschillende onderzoeken zonder bronvermelding en eigen onderzoek.

• Het gebruiken van beweringen in de tekst uit onderzoeken die niet bestaan. 

• Onjuiste informatie geven over de originele bron (direct geciteerd of in je eigen woorden vermeld).

• Het volledig aanleveren van werk van iemand anders en er je eigen naam onder zetten.

• Teksten overnemen uit andermans werk, waarbij in iedere zin een ander woord staat om zo een hoog percentage in de plagiaatscanner te voorkomen. 

• Het gebruik van AI-gedreven tekstgenerators zoals ChatGPT of Perplexity om inhoud te creëren zonder dit te vermelden. 

• Het niet citeren van geautomatiseerde bronnen of tools die zijn gebruikt om academische teksten te schrijven. Verderop in dit artikel zoomen we dieper in op de uitdagingen rondom AI en plagiaat. 

Wil je meer weten over wat wel en niet als plagiaat wordt beschouwd? Lees dan dit artikel over of parafraseren plagiaat is en dit artikel over wat je kunt doen als je wordt opgeroepen door de examencommissie vanwege zelfplagiaat.

Wat betekent ‘zelfplagiaat’ en is het echt zo erg?

Zelfplagiaat klinkt misschien vreemd – hoe kun je nou plagiaat plegen op je eigen werk? Toch wordt dit door veel onderwijsinstellingen als plagiaat beschouwd. Zelfplagiaat betekent dat je eerder ingeleverd werk hergebruikt voor een nieuwe opdracht, bijvoorbeeld door hetzelfde essay voor meerdere vakken in te leveren zonder toestemming. Ook het kopiëren van eigen stukken tekst uit een eerdere opdracht, zonder dit aan te geven, valt hieronder.

Waarom wordt zelfplagiaat serieus genomen? Onderwijsinstellingen willen dat studenten voor elke opdracht opnieuw werk en inzichten leveren. Zelfplagiaat schaadt het leerproces en kan ervoor zorgen dat je werk onterecht dubbel meetelt in je resultaten. Veel onderwijsinstellingen beschouwen dit als misleiding. Tip: Wil je stukken hergebruiken? Overleg dan eerst met je docent en vraag expliciet toestemming. Transparantie is belangrijk om problemen te voorkomen.

Lees ook: Fraude tijdens je studie: wat is het en hoe voorkom je het?

Onbedoeld plagiaat: hoe gebeurt het en wat zijn de risico’s?

Niet al het plagiaat gebeurt bewust. Studenten kunnen soms onbedoeld zinnen of ideeën overnemen als ze werken met veel verschillende bronnen. Dit wordt onbedoeld plagiaat genoemd. Hoewel er geen slechte intentie achter zit, kan het toch ernstige gevolgen hebben. Daarom is het belangrijk om je werk altijd kritisch te bekijken en bronnen goed te controleren.

Lees ook: Fraude tijdens groepsopdrachten: Wie is verantwoordelijk?

Lees ook: Fraude tijdens stages: Wat wordt gezien als vervalsing?

De verschillende plagiaatscanners

Bijna elke hogeschool of universiteit maakt gebruik van plagiaatscanners om plagiaat op te sporen middels de plagiaatcontrole. Op het moment dat jij je scriptie digitaal inlevert bij je onderwijsinstelling, wordt deze automatisch verwerkt in de plagiaatcontrole. Veelgebruikte plagiaatscanners zijn Ephorus en Turnitin. Deze tools scannen je scriptie of essay op plagiaat door de inhoud te vergelijken met andere scripties, wetenschappelijke publicaties en diverse bronnen op het internet.

Niet alle plagiaatscanners werken hetzelfde. Sommige hebben toegang tot breed gevarieerde databases, waaronder websites, wetenschappelijke artikelen en eerder geüploade documenten (van andere scholen). Hoe groter en uitgebreider de database, hoe groter de kans dat overeenkomsten worden opgespoord.

Meer hulpmiddelen voor het omzeilen van plagiaat

Gelukkig zijn er naast plagiaatscanners ook tools beschikbaar die studenten helpen bij het creëren van origineel werk. Schrijfhulpmiddelen, bronmanagementsoftware en workshops over academisch schrijven kunnen allemaal bijdragen aan het versterken van schrijfvaardigheden en het vermijden van plagiaat. Ken jij bijvoorbeeld Grammarly, de handige grammaticachecker al?

ChatGPT: Handig, maar pas op voor plagiaat! 

Ben je al bekend met ChatGPT? Dit is een geavanceerde AI van OpenAI die in staat is om teksten te genereren. Hoewel het een krachtig hulpmiddel is, zijn er enkele belangrijke punten om rekening mee te houden.

ChatGPT haalt zijn informatie uit een omvangrijke dataset waarmee het is getraind. Hoewel de output vaak uniek lijkt, kan deze onbewust overeenkomen met bestaande content. Dit kan onbedoeld leiden tot vraagstukken over originaliteit en plagiaat, vooral op hoge scholen en universiteiten. Lees hier alles wat je moet weten over ChatGPT en plagiaat. 

Daarom is het raadzaam om, wanneer je gebruikmaakt van ChatGPT of vergelijkbare AI-tools, je content grondig te controleren op originaliteit. En het is altijd goed om transparant te zijn over de tools die je hebt gebruikt tijdens je schrijfproces. Zo waarborg je de integriteit en kwaliteit van je werk. Lees ook: Wat is een AI checker en hoe kan het je helpen om een negatief bsa te voorkomen?

Kunnen docenten zien dat ik ChatGPT heb gebruikt?

Ja, docenten worden steeds beter in het herkennen van AI-gegenereerde teksten zoals die van ChatGPT. Het is belangrijk om te weten dat veel onderwijsinstellingen tegenwoordig naast plagiaatscanners ook tools gebruiken die AI-content kunnen detecteren. Programma’s zoals Turnitin en Ephorus bevatten steeds vaker functies die patronen van AI-gegenereerde teksten kunnen identificeren.

Docenten letten daarnaast op specifieke kenmerken die kunnen wijzen op AI-gebruik, zoals:

Overdreven formele of stijve schrijfstijl: ChatGPT produceert vaak nette, gestructureerde teksten die soms te formeel klinken voor een student. Als een tekst te ‘algemeen’ of encyclopedisch overkomt, kunnen docenten vermoeden dat AI in het spel is.

Gebrek aan diepgang en persoonlijke inzichten: ChatGPT biedt meestal basale antwoorden en mist de kritische analyses en persoonlijke invalshoeken die docenten van studenten verwachten. Een docent die ziet dat een paper vooral feitelijk is, zónder kritische interpretatie, kan vermoeden dat AI is gebruikt.

Herhalingen en rare zinsstructuren: AI-tools als ChatGPT hebben de neiging om zichzelf te herhalen, vooral in langere teksten. Plagiaatscanners en AI-detectietools kunnen deze patronen herkennen.

Verkeerde bronverwijzingen: ChatGPT maakt soms fouten met citaten, wat opvalt bij docenten die het onderwerp goed kennen.

Tip: Als je AI gebruikt, wees open over het gebruik ervan en pas de tekst aan om deze persoonlijker te maken. Zo voorkom je dat jouw werk direct als “AI-achtig” wordt gezien door docenten en plagiaatscanners. Lees ook: Kunnen docenten ChatGPT herkennen?

Kun je een plagiaatscanner omzeilen?

Plagiaatscanners worden steeds slimmer, en de databases waaruit ze putten groeien voortdurend. Dit betekent dat plagiaat omzeilen steeds moeilijker wordt. Veel documenten worden bovendien opgeslagen en gedeeld tussen onderwijsinstellingen. Voordat je je werk inlevert, kan het nuttig zijn om zelf een plagiaatscanner te gebruiken. Zo kun je mogelijke overeenkomsten zien en aanpassingen maken voordat je werk definitief wordt beoordeeld.

Hoeveel ‘plagiaat’ is toegestaan?

Plagiaatscanners geven een percentage dat aangeeft welk deel van jouw werk overeenkomt met andere bronnen. Een score van 12% betekent dat 12% van je werk overeenkomt met bestaande content. De meeste onderwijsinstellingen streven naar een score van 0%, maar dat is niet altijd realistisch, omdat niet elke overeenkomst automatisch plagiaat is. Elke overeenkomst wordt door je docent of de examencommissie beoordeeld op de context.

Lees ook: Hoeveel plagiaat mag je hebben?

Wanneer pleeg je géén plagiaat?

Je pleegt geen plagiaat als je correct citeert, een adequate bronvermelding hanteert of schrijft over persoonlijke ervaringen en eigen onderzoek. Zelfgemaakte afbeeldingen, diagrammen en tabellen worden ook niet als plagiaat beschouwd. Wanneer je de originele auteur bent en je de juiste bronvermelding gebruikt, hoef je je geen zorgen te maken over plagiaat.

Lees ook: AI voor studenten: waarom je er niet blind op moet vertrouwen

Hoe kan ik plagiaat omzeilen?

Je kunt plagiaat voorkomen door bronvermelding op de juiste manier toe te passen in je teksten. Dit moet je doen als je exacte woorden kopieert of een deel van een ander onderzoek of document parafraseert of samenvat. Maar ook wanneer je bestaande afbeeldingen, illustraties, tabellen of diagrammen gebruikt.

Lees ook: Zo kan ChatGPT je helpen bij het schrijven van originele teksen in het onderwijs! 

Welke regels gelden er wat betreft de bronvermelding?

Het gebruik van bronvermelding op de juiste manier moet plagiaat voorkomen. Hierdoor hoef je geen zorgen te maken over plagiaat omzeilen. Middels bronvermelding geef je als schrijver erkenning aan de (wetenschappelijke) bron. Daarnaast gebruik je wetenschappelijke artikelen omdat deze betrouwbaar zijn. Bij een wetenschappelijke bron is de kennis onderbouwd door middel van onderzoek. Door meerdere wetenschappelijke bronnen te gebruiken en deze te combineren, kun je je eigen conclusies trekken en dit vermelden in je scriptie of essay. Je kunt bronnen in je tekst vermelden door ze bijvoorbeeld samen te vatten, te parafraseren of te citeren (APA-stijl). Let erop dat als je tekst letterlijk overneemt, je duidelijk aangeeft dat het een citaat betreft. 

Lees ook: Kunnen docenten ChatGPT herkennen?

Kunnen citaten en bekende uitdrukkingen ook als plagiaat worden gezien?

Citaten en bekende gezegden kunnen soms een valkuil vormen als het gaat om plagiaat. Veel studenten denken dat bekende uitdrukkingen vrij te gebruiken zijn, maar zonder juiste bronvermelding kan zelfs een citaat als plagiaat worden aangemerkt. Plagiaatscanners zoals Turnitin en Ephorus herkennen teksten en gezegden die letterlijk zijn overgenomen en controleren of je deze correct hebt geciteerd.

Wanneer is een citaat veilig?

Gebruik van aanhalingstekens en bronvermelding

Elk citaat moet in aanhalingstekens staan, met een directe verwijzing naar de oorspronkelijke bron. Zelfs als een uitspraak bekend is, bijvoorbeeld een beroemde regel uit literatuur of een uitdrukking van een filosoof, moet je deze altijd correct citeren.

Gebruik van bekende uitdrukkingen

Bij gezegden of uitdrukkingen zoals “tijd is geld” is het niet altijd noodzakelijk om een bron te vermelden, omdat ze deel uitmaken van de algemene spreektaal. Maar als je een uniek, bekend citaat of specifieke bewoording uit een boek gebruikt, moet je dit wél aangeven.

Samenvatten van citaten of ideeën

Als je een citaat parafraseert, vervang je het door je eigen woorden. Toch moet je nog steeds de bron vermelden om aan te geven dat het idee niet oorspronkelijk van jou is. Controleer je werk dus op deze punten vóórdat je het inlevert. Plagiaatscanners herkennen citaten zonder bronvermelding en markeren deze vaak als mogelijk plagiaat. Lees ook: Parafraseren: zó doe je dat zonder plagiaat.

Hulp nodig bij beschuldiging van plagiaat? Kies voor De Studentenadvocaat

Wanneer je door de examencommissie van jouw hogeschool of universiteit wordt beschuldigd van plagiaat, kan dit het einde betekenen van jouw studentencarrière. Met de hulp van de Studentenadvocaat hoeft dat echter niet het geval te zijn.

Als je meent dat je onterecht van plagiaat wordt beschuldigd en in beroep wilt gaan, is het belangrijk om op tijd hulp te zoeken. De Studentenadvocaat heeft veel ervaring met uiteenlopende plagiaatzaken en probeert altijd het best mogelijke resultaat voor je te behalen. Neem daarom contact met ons op.