Je hebt het afgelopen jaar vast wel eens gehoord van ChatGPT. Misschien heb je het zelfs al eens overwogen voor die last-minute opdracht. Maar is het echt zo onzichtbaar als het lijkt? Of kunnen docenten herkennen dat je een chatbot hebt ingeschakeld voor je essay? In dit artikel geven we antwoord op deze vraag en onderzoeken we hoe het zit met fraude, plagiaat en de invloed op je studieresultaten. 

Wat is AI en wat betekent het voor studenten? 

Laten we bij het begin beginnen: wat is AI? AI, oftewel kunstmatige intelligentie, is een technologie die “denkt” en “leert” door patronen te herkennen en beslissingen te nemen. Net zoals Netflix aanbevelingen doet op basis van wat jij eerder keek, leert AI van grote hoeveelheden data om jou beter van dienst te zijn.

Als student kun je AI inzetten om ingewikkelde informatie te analyseren of een eerste opzet voor een essay te maken. Maar let op – AI is slechts een hulpmiddel, zoals een rekenmachine of een samenvatting. AI kan ondersteunen, maar het eigenlijke denkwerk moet uit jou komen. Vraag je af: kunnen docenten ChatGPT herkennen als ik het gebruik voor mijn werk? Lees verder voor het antwoord.

Lees ook: Verslag schrijven met AI: vriend of vijand voor jou als student? 

Wat is ChatGPT en wat kan het voor jou doen?

ChatGPT is een specifieke vorm van AI die is ontwikkeld om te “chatten” en teksten te genereren op basis van wat jij vraagt. Je kunt het gebruiken voor allerlei taken: van het uitleggen van een ingewikkelde theorie tot het genereren van ideeën voor een essay.

Uiteraard zijn er ook grenzen. Zie het als een digitaal studiemaatje die je kan helpen op weg te komen. Het maakt niet jouw hele opdracht. Gebruik het vooral als een tool om je ideeën te ordenen, niet om werk uit handen te geven. Het doel is om de inhoud van je werk uniek en eigen te maken. Ontdek hier hoe ChatGPT je kan helpen bij het schrijven van originele teksten in het onderwijs. 

De dunne lijn tussen hulp en plagiaat

Je kent het vast wel: je zit vast met een opdracht en denkt: ‘Even snel wat hulp vragen aan ChatGPT of Perplexity kan geen kwaad, toch?’. Dit is het ding: hulp vragen is prima, maar waar trek je die grens? Die grens is dunner dan je denkt en héél belangrijk – vooral als je bedenkt dat docenten steeds beter worden in het herkennen van ChatGPT-gebruik. 

Gebruik je ChatGPT om op ideeën te komen of een eerste opzet te maken, zit je meestal veilig. Dit is namelijk hulp. Maar, als je begint met het kopiëren en plakken van ChatGPT-teksten zonder deze aan te passen óf zonder bronvermelding, dan betreed je het terrein van plagiaat. Lees hier alles wat je moet weten over ChatGPT en plagiaat. 

Waarom is dit een probleem? Omdat plagiaat niet alleen over academische regels gaat, maar ook over eerlijkheid en integriteit. Het gaat om het tonen van respect voor het harde werk van anderen én van jezelf. Jouw ideeën en jouw inspanningen doen ertoe. Dus gebruik ChatGPT slim, zorg ervoor dat het uiteindelijke werk van jou is. Zo blijf je aan de veilige kan van deze dunne lijn.

Lees ook: Fraude tijdens groepsopdrachten: Wie is verantwoordelijk?

Hoe herkennen docenten ChatGPT content? 

Nu de vraag die je waarschijnlijk bezighoudt: kunnen docenten zien dat ik ChatGPT heb gebruikt? Het antwoord is ja – docenten worden steeds beter in het herkennen van AI-gegenereerde teksten. AI-teksten vertonen vaak patronen en kenmerken die opvallen. Hieronder leggen we de belangrijkste signalen uit waar docenten op letten. Zo begrijp je beter hoe en waarom jouw werk mogelijk “door de mand” kan vallen als het door ChatGPT is gemaakt.

Tekens die docenten alert maken

Allereerst letten docenten altijd op de schrijfstijl. ChatGPT teksten zijn vaak opvallend gestructureerd en missen de persoonlijke ‘touch’ die menselijke schrijvers hebben. Ze kunnen ook overkomen als te formeel of juist te algemeen. Als jouw essay opeens klinkt als een encyclopedie, gaat er bij je docent waarschijnlijk een belletje rinkelen. Of als een eerstejaarsstudent opeens een essay inlevert dat klinkt alsof het door een ervaren journalist is geschreven, kan dat een signaal zijn dat ChatGPT is gebruikt. Het gebrek aan persoonlijke meningen of toon in zo’n tekst kan voor docenten een “red flag” zijn.

Voorbeeld: Stel, je schrijft een essay over klimaatverandering. ChatGPT zou zinnen genereren zoals “Het antropogene effect op de biosfeer is significante oorzaak van de huidige ecologische crises.” Hoewel dat informatief klinkt, is het misschien niet de natuurlijke woordkeuze van een gemiddelde student. Een docent kan dat zien als een indicatie van AI-gebruik.

Een ander teken is de inhoudelijke diepgang. AI kan prima basisinformatie geven, maar mist vaak de kritische diepgang die van studenten wordt verwacht. Docenten zoeken naar jouw eigen interpretaties en analyses – iets wat AI niet (nog) niet biedt.

Daarnaast maakt ChatGPT soms fouten door citaten of uitspraken toe te schrijven aan de verkeerde bron. Dit gebeurt vooral bij veelbesproken onderwerpen met bekende theorieën of ideeën. Docenten die goed op de hoogte zijn van hun vakgebied herkennen vaak meteen wanneer een citaat niet goed is toegewezen. Als een uitspraak van Shakespeare bijvoorbeeld per ongeluk wordt toegeschreven aan John Locke, zal een docent die fout waarschijnlijk direct opmerken.

ChatGPT heeft bovendien de neiging zichzelf te herhalen, vooral in langere teksten. Zelfs de nieuwste versies doen dit nog af en toe. Docenten merken vaak wanneer een tekst meerdere keren dezelfde woorden of structuren gebruikt.

Welke tools kun je gebruiken voor het opsporen van AI?

Hoe kunnen docenten ChatGPT nog meer herkennen? Naast hun intuïtie en ervaring, gebruiken docenten ook speciale tools om AI-content op te sporen. Dit zijn softwareprogramma’s die patronen in de tekst analyseren die typisch zijn voor AI-generatie, zoals bepaalde woordkeuzes, zinsopbouw en stijl. Voorbeelden van zulke tools zijn Ephorus, Turnitin en Grammarly, die naast plagiaat, ook ChatGPT-gegenereerde inhoud kunnen opsporen. Ontdek hier hoe ook jij als student gebruik kan maken van een AI checker. 

Kan Turnitin AI-plagiaat opsporen?

Turnitin is een van de bekendste tools voor plagiaatdetectie. Het heeft recent functies toegevoegd om ook AI-gegenereerde teksten te herkennen. Turnitin identificeert typische patronen in de tekst die wijzen op AI-gebruik, zoals voorspelbare structuren of specifieke woordkeuzes. Hierdoor kan het een waardevol hulpmiddel zijn voor docenten om te bepalen of een paper of scriptie door AI is gegenereerd.

Kan Ephorus AI-plagiaat herkennen?

Ephorus is een andere veelgebruikte tool voor het opsporen van plagiaat, vooral binnen het hoger onderwijs in Nederland. Hoewel het zich primair richt op plagiaatdetectie, is Ephorus recent aangepast om ook tekenen van AI-content te kunnen signaleren. Ephorus vergelijkt teksten met een brede database van bronnen, wat helpt om gedeelten van de tekst die mogelijk van het internet zijn overgenomen, maar ook de kenmerken van AI-content op te sporen. Docenten gebruiken Ephorus als aanvulling op hun eigen kennis om snel te zien of een tekst “authentiek” lijkt.

Wat zijn de gevolgen van ChatGPT gebruiken voor je schoolwerk? 

Het gebruik van ChatGPT voor je schoolwerk klinkt misschien als een makkelijke uitweg, maar het heeft zijn consequenties. Laten we eens kijken wat er kan gebeuren als je teveel op ChatGPT leunt. 

Risico op negatief bsa: wat je moet weten

Een belangrijk gevolg van overmatig gebruik van ChatGPT in je studie is het risico op een negatief bindend studieadvies (BSA). Universiteiten en hoge scholen zijn natuurlijk niet gek; ze hebben manieren om te herkennen wanneer werk niet helemaal van jou is. Als blijkt dat je systematisch ChatGPT gebruikt om opdrachten te maken, kan dit gezien worden als academische fraude. En ja, dat kan leiden tot een negatief BSA. Met andere woorden, je zou je studieplek kunnen verliezen als docenten ChatGPT herkennen in je werk. 

Academische integriteit: wees verantwoordelijk

Maar er is meer dan alleen de regels en de mogelijke straffen. Het gaat ook om jouw academische integriteit. Dit betekent eerlijk zijn in je werk, je eigen inspanningen tonen en respect hebben voor het leerproces. Door te veel op ChatGPT te vertrouwen, ontneem je jezelf de kans om echt te leren, te groeien en de vaardigheden te ontwikkelen die je later in je carrière nodig zult hebben. Lees ook: Plagiaat verwijderen: wat je moet weten als student in het AI-tijdperk.

Bij academische integriteit hoort ook weten wat te doen als je wordt beschuldigd van plagiaat. Is een docent van mening dat je ChatGPT hebt gebruikt voor je opdrachten en moet je voor de examencommissie verschijnen? Lees hier wat je kunt verwachten tijdens een hoorzitting wegens plagiaat. En wat als je specifiek voor zelfplagiaat wordt opgeroepen? Lees hier wat je dan het beste kunt doen.

Heeft je docent ChatGPT herkend? 

Word jij beschuldigd van fraude of plagiaat omdat een docent ChatGPT heeft herkend in je werk? Dan is het slim om juridisch advies in te winnen van de Studentenadvocaat. Één van onze advocaten kunnen je helpen de zaak te bekijken en wellicht een sanctie te verminderen of zelfs terug te draaien. Dus zit jij in de knoop door het gebruik van ChatGPT? Aarzel dan niet. Laat het ons weten via een berichtje en we schieten je te hulp.