ChatGPT: steeds meer studenten zijn onder de indruk van de mogelijkheden van dit online AI-hulpmiddel. Niet alleen op het gebied van academische kennis, maar ook – helaas – als middel om te frauderen.

Voor docenten blijkt het moeilijk om de kunstmatige antwoorden te onderscheiden van echt denkwerk door studenten zelf. Essays, scripties en zelfs volledige presentaties; de gratis chatbot kan werkelijk alles voor je genereren. Is ChatGPT dan dé oplossing voor luie studenten die plagiaat willen onderzeilen? In dit artikel geven we uitgebreid antwoord op deze vraag.

Wat is ChatGPT?

ChatGPT is een chatbot met kunstmatige intelligentie. De tool is gebouwd door OpenAI, een bedrijf dat mensen wil helpen met kunstmatige intelligentie. Deze gratis tool is snel populair geworden onder studenten vanwege het vermogen om vrijwel elke vraag te beantwoorden. Het werkt heel simpel: je typt wat je wil weten, en even later verschijnt er een antwoord op je scherm.

Je kunt ChatGPT inzetten voor simpele gesprekken, maar ook voor hulp bij opdrachten en vragen als: “Bedenk een verhaal over De Studentenadvocaat,” “Wat is de beste plagiaatchecker?” of zelfs “Hoe kan ik plagiaat omzeilen?” Ook kan het je helpen met bijvoorbeeld een essay over 19e-eeuwse kunst, drie originele invalshoeken voor een scriptie over fraude, of een korte samenvatting van een moeilijk boek. Maar voor je direct op “kopiëren” klikt, is er iets belangrijks dat je moet weten: AI als hulpmiddel kan helpen, maar het kan ook grote problemen veroorzaken als je niet oppast.

Lees ook: De voordelen van ChatGPT in het onderwijs: dit zijn ze

Is ChatGPT plagiaat?

Hoewel ChatGPT vaak nuttige en nauwkeurige antwoorden geeft, kan het soms nogal stijf overkomen en soms zelfs onjuiste informatie verstrekken. Wanneer je gebruik maakt van ChatGPT om informatie te verzamelen, is het belangrijk om kritisch te blijven en niet klakkeloos informatie over te nemen zonder deze eerst te controleren.

Wanneer je toch per ongeluk informatie overneemt zonder de bron te vermelden, kan dit worden gezien als plagiaat en dat is niet toegestaan. Zo pleeg je namelijk fraude en schend je de wetenschappelijke integriteit. Gebruik maken van ChatGPT kan daarom wel serieuze consequenties hebben voor het verdere verloop van je studie. Wil jij plagiaat voorkomen? Lees hier alles wat je moet weten over plagiaat en de plagiaatcontrole.

Waarom kan ChatGPT geen plagiaat plegen?

Plagiaat is het gebruiken van het werk van een andere persoon zonder toestemming of de juiste bronvermelding. Kan ChatGPT dan ook plagiaat plegen? Het antwoord is nee. De tool kopieert de tekst namelijk niet vanuit andere bronnen. In plaats daarvan genereert het teksten op basis van een combinatie van verschillende bronnen en algoritmen. Strikt genomen is er zo dus geen sprake van plagiaat, want ChatGPT schrijft zelf een nieuwe, nog niet bestaande tekst.

ChatGPT kan daardoor echter wel teksten produceren die veel op plagiaat lijken. Bovendien is het in de meeste gevallen niet duidelijk waar de informatie vandaan komt. Wanneer de tool informatie van een website gebruikt, kan het dus lastig zijn om te achterhalen waar deze informatie vandaan komt. En dat heeft als gevolg: een missende bronvermelding. En ook dat kan geclassificeerd worden als plagiaat. Risicovol dus. Wees jezelf ervan bewust dat het nog steeds verboden is om teksten van anderen te gebruiken, zelfs als je deze bewerkt.

Lees ook: Verslag schrijven met AI: vriend of vijand voor jou als student?

Hoe kun je plagiaat door ChatGPT herkennen? Dit zijn de belangrijkste kenmerken (2025)

Het herkennen van een door AI gegenereerde tekst is in 2025 al iets makkelijker dan een jaar geleden, maar toch blijft het voor docenten een uitdaging. Er zijn een aantal duidelijke kenmerken die je kunt herkennen in een tekst van ChatGPT en andere AI-tools. Hieronder vind je de belangrijkste signalen waar je op kunt letten – en wat je moet weten om zelf plagiaat te vermijden.

• Geen expliciete bronvermelding: teksten die gegenereerd zijn met kunstmatige intelligentie bevatten in de meeste gevallen geen bronvermelding. Let er dus op dat je te allen tijde een bronvermelding toevoegt aan je ingeleverde werk. Wanneer je dit niet doet, zal je werk bestempeld kunnen worden als plagiaat. En nee: je mag ‘OpenAI’ niet gebruiken in je bronvermelding, net als Wikipedia. Benieuwd of parafraseren zonder bronvermelding ook als plagiaat geldt? Lees hier alles over parafraseren en plagiaat.

• Spel- en taalfouten: In eerdere versies maakten AI-tools zoals ChatGPT regelmatig onnatuurlijke zinnen of grammaticale fouten. In de nieuwste versies, zoals GPT-4 Turbo, zijn deze fouten veel minder frequent, maar ze komen nog steeds voor, vooral bij langere teksten of ingewikkelde onderwerpen. Wanneer zinnen opvallend rechttoe rechtaan zijn of vreemde herhalingen bevatten, kan dat erop wijzen dat de tekst door AI is gegenereerd. Let bij het gebruiken van ChatGPT dus goed op zulke foutjes.

• Geen creativiteit: ChatGPT kan alleen antwoorden genereren op basis van informatie die al bestaat. Het ontbreekt in de teksten dus aan creativiteit, ze genereren namelijk nooit ‘nieuwe’ informatie.  

• Dubbele zinnen: AI-modellen zoals ChatGPT hebben soms de neiging om zichzelf te herhalen, zeker bij langere antwoorden. Dit gebeurt minder vaak in de nieuwste versie, maar dubbele zinnen of ideeën kunnen nog steeds voorkomen. Dit kan een teken zijn dat de tekst door AI is geschreven. Als je ChatGPT voor een lang stuk tekst gebruikt, zorg er dan voor dat je de inhoud goed naloopt en eventuele herhalingen verwijdert.

• Verouderde kennis (hoewel minder een probleem in 2025): Dit was lange tijd een duidelijk kenmerk van AI-gegenereerde teksten: ChatGPT kende geen recente informatie van na 2021. Dat is in 2024 echter minder een probleem. De nieuwste modellen, zoals GPT-4 Turbo, hebben toegang tot gegevens uit 2024 en zijn vaak bijgewerkt met recente ontwikkelingen. Toch is het verstandig om op te letten bij zeer actuele onderwerpen. Controleer altijd zelf of de informatie nog klopt en vul aan met recente bronnen als dat nodig is.

• Verkeerde citaten: zo nu en dan koppelt de bot citaten aan verkeerde personen of artikelen. Stel, je vraagt ChatGPT om een bekend citaat van Einstein over relativiteitstheorie. Het kan gebeuren dat de tool het aan een verkeerde wetenschapper toeschrijft. Dit soort fouten worden snel opgemerkt door docenten die bekend zijn met het onderwerp.

  Op dit moment zijn ingeleverde werken die met behulp van ChatGPT zijn geschreven dus nog wel te herkennen door bovengenoemde beperkingen. Als student moet je er dus zeker moeite voor doen om alle fouten glad te strijken. Anders val je door de mand. Ontdek hier op welke manieren er nog meer gecontroleerd kan worden op plagiaat.

Slaat een plagiaatchecker alarm bij een ChatGPT-tekst?

Een schrijfopdracht gemaakt met ChatGPT is geen origineel, eigen werk en dus fraude. Desondanks slaat een plagiaatchecker zoals Scribbr of Duplichecker geen alarm bij het indienen van een ChatGPT tekst. Simpelweg omdat vrijwel iedere tekst die ChatGPT genereert uniek is. Ondanks dat kan een ChatGPT-tekst wel degelijk bestempeld worden als plagiaat omdat er geen bronvermelding bij zit. Als je voor een opdracht gebruik maakt van AI en dat niet vermeldt, pleeg je plagiaat. Als je hierdoor voor de examencommissie moet verschijnen, is het belangrijk om te weten wat je kunt verwachten tijdens een hoorzitting.

Lees ook: AI voor studenten: waarom je er niet blind op moet vertrouwen

Is het citeren van ChatGPT genoeg om plagiaat te voorkomen?

Het korte antwoord: nee. Alleen ChatGPT citeren is meestal niet genoeg om te voorkomen dat jouw werk als plagiaat wordt gezien. Maar waarom niet? Omdat ChatGPT zelf geen oorspronkelijke bron is. De informatie die je eruit haalt, komt uit allerlei bestaande teksten, maar je ziet niet precies waar die info vandaan komt. Dus als je een stuk tekst van ChatGPT direct overneemt, neem je eigenlijk werk van andere auteurs over, zonder precies te weten van wie. En dat maakt het lastiger om te bewijzen dat jouw werk origineel is. Lees ook: Is Perplexity plagiaat?

Als je toch ChatGPT wilt gebruiken en correct wilt citeren, kan dat. Laten we hierbij een voorbeeld tonen van APA:

Voor ChatGPT gebruik je “OpenAI” als de auteur. Vervolgens zet je “ChatGPT” als titel en de datum van de versie die je hebt gebruikt. Dus bijvoorbeeld:

Literatuurlijst: OpenAI. (2025). ChatGPT (11 jan. versie) [Large language model]. chat.openai.com/chat

Verwijzing in de tekst: (OpenAI, 2025)

Maar let op: Dit betekent niet dat je teksten van ChatGPT letterlijk kunt overnemen. Het idee achter citeren is juist dat je de oorspronkelijke bron van de informatie aangeeft. Omdat ChatGPT zelf geen oorspronkelijke bron is, blijft alleen deze verwijzing vaak onvoldoende. Je docent wil kunnen zien waar de informatie écht vandaan komt – van welke boeken, artikelen of onderzoeken. Het blijft daarom belangrijk om de informatie in je eigen woorden op te schrijven en aanvullende, betrouwbare bronnen te raadplegen en te vermelden.

Verder is het hierbij van belang dat je in je inleiding of methodesectie extra uitleg geeft over hoe je ChatGPT hebt gebruikt. Noem ook de prompts die je hebt ingetypt om je antwoord te krijgen. Als je lange gesprekken met de chatbot hebt gehad, kan je overwegen deze toe te voegen als bijlage, zodat docenten precies kunnen zien hoe je aan je antwoord bent gekomen. Zo toon je transparantie.

Wat moet je doen als je beschuldigd wordt van plagiaat met behulp van ChatGPT?

Hoewel het herkennen van een AI-tekst niet eenvoudig is, leidt een ChatGPT-tekst als eigen werk representeren op vrijwel elke onderwijsinstelling tot een serieuze sanctie. Lees hier welke gevolgen het plegen van plagiaat kan hebben.

Ben jij beschuldigd van plagiaat omdat je gebruik hebt gemaakt van ChatGPT? Dan is het belangrijk om zo snel mogelijk actie te ondernemen. Je moet namelijk goed (laten) onderzoeken of er überhaupt wel sprake is van plagiaat. Het is hierbij verstandig om een advocaat in te schakelen die gespecialiseerd is in plagiaatzaken. Dit kun je doen via De Studentenadvocaat. Zo ben je er zeker van dat je de juiste juridische weg bewandelt. Stuur ons vandaag nog een bericht, gewoon in je eigen woorden, dan kijken we wat we voor jou kunnen betekenen.

Is de betaalde versie van ChatGPT (ChatGPT Plus) beter voor academisch werk?

Ja, de betaalde versie (ChatGPT Plus met GPT-4) biedt meer mogelijkheden dan de gratis versie (GPT-3.5). De informatie is vaak nauwkeuriger en uitgebreider, en het model gaat beter om met complexe vragen. Handig als je dieper op een onderwerp in wilt gaan of lastige vragen hebt. GPT-4 biedt een hoger niveau van nauwkeurigheid en betrouwbaarheid.

Maar let op: ook de betaalde versie is geen vervanging voor echt bronnenonderzoek. Je zult nog steeds zelf bronnen moeten controleren en aanvullende info zoeken om zeker te weten dat wat je opschrijft klopt en origineel is. GPT-4 is vooral een krachtig hulpmiddel om onderwerpen te begrijpen en te structureren, maar het blijft belangrijk dat je werk echt jouw eigen woorden en ideeën bevat. Lees ook: Plagiaat verwijderen: wat je moet weten als student in het AI-tijdperk?

Plagiaat gepleegd met ChatGPT?

Één ding is duidelijk: gebruik maken van ChatGPT kan gezien worden als fraude. Dus nee, deze tool is niet dé ultieme oplossing voor studenten die plagiaat willen onderzeilen. Het is weliswaar geen plagiaat, maar wel een vorm van bedrog. En dat mag niet. Bovendien kan dit het einde betekenen van je studentencarrière. Wanneer jij beschuldigd wordt van fraude of plagiaat omdat je gebruik hebt gemaakt van ChatGPT is het zinvol om juridisch advies in te winnen. Zo kan een sanctie eventueel worden verminderd of zelfs ongedaan worden gemaakt. Heb jij hulp nodig? Laat het ons snel weten, we gaan direct voor je aan de slag. 

De Studentenadvocaat helpt studenten bij een negatief bindend studieadvies, en beschuldigingen van fraude of plagiaat. Zo goed als gratis, voor iedereen en meteen.

• Heb je een negatief bindend studieadvies ontvangen? Stuur ons dan een bericht.

• Word je beschuldigd van fraude of plagiaat en loop je daardoor studievertraging op? Neem dan contact op.

• Bezoek ons leerplatform en vind er de antwoorden op je vragen. Als je vraag er niet tussen staat, vul dan het contactformulier in.